Η αλήθεια είναι πως τα μέγαρα μουσικής, οι όπερες και οι μεγαλοπρεπείς αίθουσες εν γένει, σπανίζουν στο Marrakech.
Το ίδιο και τα κονσέρτα κι οι ορχήστρες "σοβαρής" (δυτικότροπης) μουσικής.
Όταν περπατάς μέσα στα souk και τα σοκάκια της Μεδίνας ή ακόμα κι έξω, στη νέα πόλη που έχτισαν οι Γάλλοι άποικοι στα πολεοδομικά πρότυπα της πατρίδας τους, το πιθανότερο είναι ν'ακούσεις κάποιο Αραβο-Γαλλο-RnB-ντάμπα-ντούμπα, πλήρως ενταγμένο στις νόρμες του MTV και των λοιπών παγκοσμίων "μουσικών" καναλιών, προερχόμενο από τα ηχεία κάποιου καλογυαλισμένου αυτοκινήτου με υπερτροφικά ζαντολάστιχα και νίκελ ή από την 50ιντση τηλεόραση κάποιου καταστήματος.
Αυτά κατά τη διάρκεια της μέρας, γιατί το βράδυ........ Α... το βράδυ, το παιχνίδι κάνει στροφή 180 μοιρών:
Μόλις αρχίσει να σουρουπώνει, η πλατεία Jemaa el Fnaa, σήμα κατατεθέν του Marrakech και "καρδιά" της Μεδίνας, μετατρέπεται από ένα πυρακτωμένο από τον Αφρικάνικο ήλιο no man's land, σ'ένα πολύβουο μελίσσι όπου τα πάντα και οι πάντες έχουν τη θέση που τους αναλογεί. Ανάμεσά τους, μπουλούκια μουσικών, θαυματοποιών και χορευτών παίρνουν θέση στο πλακόστρωτο, φτιάχνουν ένα κύκλο με κέντρο μια γκαζόλαμπα, στήνουν πρόχειρες κερκίδες για το φιλοθεάμον κοινό κι η παράσταση αρχίζει!
Κρουστά κάθε είδους και μορφής, αυτοσχέδια πνευστά, Αφρικάνικα παραδοσιακά έγχορδα όπως το μυθικό μονόχορδο, η κόρα, το μόλο, αλλά και πολλοί εκπρόσωποι της δυτικής οργανοποιίας όπως το βιολί και το μπάντζο, παιγμένα όμως μ'έναν δικό τους, πηγαίο τρόπο, βγαλμένο από τον αυτοσχεδιασμό του πεζοδρομίου κι όχι τη θεωρία των ωδείων, πάντα σε συνδυασμό με τις φωνές των τραγουδιστάδων, συνθέτουν ένα trance σκηνικό στο οποίο οφείλεις να αφεθείς να σε παρασύρει στη δίνη του.
Τί όμως είναι όλο αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας? Από πού μας έρχεται και πώς αντέχει κάθε νύχτα επί τόσους αιώνες?
Η λέξη Γκνάουα (Gnaoua ή Gnawa) προέρχεται από το Βερβέρικο agnaw το οποίο μεταφράζεται ως δούλος, χρησιμοποιήθηκε δε για να προσδιορίσει τους πληθυσμούς της υποσαχάριας Αφρικής που οι νομάδες Βέρβεροι αιχμαλώτιζαν και μετέφεραν στο Maghreb προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως σκλάβοι-εργάτες.
Ως γνήσιος Αφρικάνικος λαός, οι Γκνάουα, παρότι ξεριζωμένοι συνεχίζουν, υπόδουλοι πλέον, να εξασκούν το ανιμιστικό τελετουργικό των προγόνων τους.
Η έλευση των Αράβων αντί να τους αποτρέψει από αυτή την πρακτική, αντιθέτως τους προσέφερε μιαν ευκαιρία: Ασπάζονται την πλέον μυστικιστική μορφή του Ισλάμ, το Σουφισμό, ενσωματώνοντας στο νέο αυτό δόγμα, την κουλτούρα και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της παλιάς τους πατρίδας.
Κάτω από την ομπρέλα του Μουσουλμανισμού, με την κατάργηση της δουλειάς, σιγά σιγά οι Γκνάουα ενσωματώνονται με τους πρώην διώκτες τους, τους νεότερους Άραβες εποίκους καθώς και άλλα φύλα της περιοχής για να προκύψει τελικά το σημερινό εθνολογικό χαρμάνι το οποίο δεσπόζει στο βορειοδυτικό άκρο της Αφρικανικής ηπείρου.
Ένα ιδίωμα που έχει τις ρίζες του σε αρχαίες τελετές εξαγνισμού από τα κακά πνεύματα και που χρησιμοποιεί μουσικούς αυτοσχεδιασμούς χαμένους συνήθως μέσα σ'έναν ρυθμικό ωκεανό κρουστών και "διαλόγους" μεταξύ του τραγουδιστή και του κοινού, με τελικό σκοπό τη συνδρομή των προγονικών πνευμάτων στη θεραπεία του ασθενούς.
Χαρακτηριστικότερο δείγμα της "διείσδυσης" αυτής και του πολιτισμικού ανακατέματος, αποτελεί το μουσικό ιδίωμα που σήμερα είναι γνωστό σ'όλο τον κόσμο με τ'όνομα του λαού απ'όπου ξεκίνησε: Γκνάουα.
Κι ακόμα κι αν στην περίπτωσή μας ασθενής δεν υπάρχει κι αν τα πνεύματα των προγόνων προτιμήσουν κάποιο άλλο πιο βαρύ από το δικό μας περιστατικό για να συνδράμουν με την παρουσία και τις θαυμαστές τους δυνάμεις, η συμμετοχή και μόνο στην "τελετή", έστω υπό την άχαρη ιδιότητα του παρατηρητή, αρκεί για να μας ανοίξει λίίίίγο περισσότερο μάτια και μυαλά στη μαγεία της στιγμής. Στο κάτω κάτω της γραφής τα 10 dirham που - πιστέψτε με - δε θ'αντέξετε να μη συνεισφέρετε όταν εμφανιστεί εμπρός σας ο δίσκος στα χέρια του πανταχού παρόντος και τα πάντα επιβλέποντος πάτρωνα του μπουλουκιού, ισοδυναμούν με κάτι λιγότερο από ένα ευρώ και αξίζουν 1000% την εμπειρία αλλά και τον κόπο και το ταλέντο των καλλιτεχνών.
